Jihad van liefde

De reden dat 'Een jihad van liefde' zowel een mooi boek is als een geschikt onderwerp voor een theatervoorstelling, vertelt regisseur Eran Ben-Michaël, is dat deze man, Mohamed, iets vreselijks overkomt en in plaats van met haat of wrok probeert die daad van geweld te beantwoorden met liefde. “We kunnen ons allemaal wel indenken dat als je zoiets groots en ingrijpends overkomt, je daardoor verwoest bent, en dat wil beantwoorden met eenzelfde soort zwartheid en woede. Maar dat doet El Bachiri niet. Hij zoekt het antwoord in liefde en vertelt zijn verhaal via diverse media. Daarmee heeft hij enorm veel mensen geïnspireerd. Hij laat je op een andere manier naar zo’n heftige en tragische gebeurtenis kijken. Dat maakt het bij uitstek geschikt materiaal voor een theatervoorstelling.” Sarah Ringoet, de van oorsprong Vlaamse theatermaakster en -schrijfster die het boek vertaalt naar een theatertekst, werd getroffen door wat ze “de ziel van het boek” noemt. “Ik herken de taal die is gekozen om El Bachiri’s pijn te beschrijven. Dat maakt het afstemmen op zijn binnenwereld op een vreemde manier natuurlijk voor mij. Het kost me weinig moeite de pijn van zijn rouw aan te voelen. Afscheid en rouw zijn kernthema’s in mijn werk. Dat geldt voor deze boekbewerking ook, maar dan in het kwadraat omdat het over de dood gaat.” Dat ze bovendien een aantal jaar in Brussel woonde en werkte, helpt haar om de juiste sfeer te treffen.

Het verhaal is heel bijzonder, benadrukt Ringoet. “Hoe El Bachiri oproept tot een jihad van liefde, heeft heel veel mensen ontroerd en aan het denken gezet. Hij plaatst het begrip ‘jihad’ in een geweldloze context, wat nogal uniek is. Daarnaast zal het publiek zeker geraakt worden door zijn rauwe pijn die echt de ruimte krijgt.” Ook Ben-Michaël werd geïnspireerd door El Bachiri: “Mijn natuurlijke reflex als iemand mij iets aandoet, is die ander terug pijn doen of diegene iets verwensen. Naar het voorbeeld van El Bachiri probeer ik nu soms het tegenovergestelde te doen. Laatst bijvoorbeeld in het verkeer: ik haalde iemand in en diegene vond dat ik hem afsneed. Hij begon tegen me te schreeuwen. En in plaats van terug te schreeuwen, pakte ik zijn hand en riep opgelucht: “we hebben het overleefd, we zijn niet dood!”. Alle woede was in één klap weg, hij moest lachen en we hebben elkaar nog een fijne dag gewenst.”

‘Een jihad van liefde’ wordt een solovoorstelling. Mohammed Azaay speelt El Bachiri en drie musici van het Amsterdams Andalusisch orkest ondersteunen het verhaal met muziek en zang. Op de vraag wat Eran Ben-Michaël bij het publiek hoopt te bereiken, moet hij lachen. “Ik heb geen eenduidig doel, geen boodschap. Ik kan alleen verschillende perspectieven laten zien en mensen uitnodigen om het verhaal op henzelf te betrekken. Iets bij ze in beweging zetten. Dat heb ik de afgelopen jaren met mijn eigen gezelschap George en Eran producties ook steeds gedaan. Wat je uitstraalt, krijg je ook weer terug. Bachiri doet dit door liefde uit te stralen. Dat uitgangspunt vind ik heel inspirerend.”

‘Een jihad van liefde’ wordt niet per se een vrolijke voorstelling, maar Ben-Michaël en Ringoet zien wel de noodzaak van een beetje lichtheid. “Je kunt niet de hele tijd in de pijn zitten”, vindt Ringoet. “Om een zwaar thema op het toneel verteerbaar te krijgen, moet je er soms ook wat lichtheid in brengen”, beaamt de regisseur. “Zoals je bijvoorbeeld na het overlijden van een geliefde ineens ook hard kunt lachen om klunzige begrafenisondernemers. Dat soort elementen ga ik in de voorstelling nodig hebben, anders wordt het ondraaglijk. De muziek zal ons hier ook zeker bij gaan helpen.”

 
Interview sluiten